Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου

Σαν διαχρονικός μαγνήτης πολιτισμού το Φεστιβάλ της Επιδαύρου κάνει εδώ και πολλές δεκαετίες το αρχαίο θέατρο να πλημμυρίζει με κόσμο κάθε καλοκαίρι. Είναι φημισμένο για την ακουστική και τις απαράμιλλες αναλογίες του.

Φωτογραφίες

+ 5

Από το 1988, το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, μαζί με το Ασκληπιείο, είναι ενταγμένα στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Συνεχίζοντας την αρχαία παράδοση, από το 1955 μέχρι τις μέρες μας, η σκηνή του έχει φιλοξενήσει ανεπανάληπτες παραστάσεις. Και θεατές από όλο τον κόσμο έχουν μυηθεί στην αυθεντική έννοια της «Ψυχαγωγίας».

«Αγωγή της ψυχής»: Αυτός είναι ο αληθινός πρωταγωνιστής στο θέατρο που κτίστηκε στο ΝΑ άκρο του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, ενός από τα σπουδαιότερα των αρχαίων χρόνων με μεγάλη ακτινοβολία. Η επικρατέστερη άποψη των ειδικών είναι ότι το θέατρο κατασκευάστηκε σε δυο φάσεις: Τον 4ο π.Χ. αι., στη διάρκεια του οποίου υπήρξε σημαντική οικοδομική ανάπτυξη στο ιερό του Ασκληπιού, και μια δεύτερη στα μέσα του 2ου π.Χ. αι.

Το θέατρο με τις απαράμιλλες αναλογίες και την απόλυτη εναρμόνιση με το γύρω τοπίο, είναι το καλύτερα διατηρημένο μνημείο του αρχαιολογικού χώρου. Έχει έξοχη ακουστική που οφείλεται στην τέλεια γεωμετρία του σχεδιασμού του -εντυπωσίασε, μάλιστα, τον περιηγητή Παυσανία όταν επισκέφθηκε το θέατρο στα μέσα του 2ου αι. 

Στην αρχαιότητα οι αγώνες δράματος, μαζί με τους αθλητικούς αγώνες, ήταν μέρος των λατρευτικών εκδηλώσεων προς τιμήν του Ασκληπιού. Το θέατρο, που είχε χωρητικότητα 12.000 θεατών, διατήρησε τη χαρακτηριστική δομή των ελληνιστικών θέατρων και δεν έγιναν παρεμβάσεις στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 2ου αι., όταν οι Ρωμαίοι πρόσθεσαν νέα κτίσματα στο Ασκληπιείο, ούτε στα μέσα του 4ου όταν έγινε αναδιοργάνωση του χώρου.  

Το κοίλο, με ελαφρώς ελλειψοειδή χάραξη, ακολουθεί τη διαμόρφωση της πλαγιάς του όρους Κυνόρτιο και αποτελείται από δύο μέρη που χωρίζονται από περιμετρικό διάδρομο. Η απόλυτα κυκλική ορχήστρα έχει διάμετρο 19,5 μ. Το σκηνικό οικοδόμημα ήταν επίμηκες και εφαπτόταν στην ορχήστρα. Είχε δύο μέρη: το υπερυψωμένο προσκήνιο με πρόσοψη ιωνικού ρυθμού, και το διώροφο κτίριο της σκηνής στην όψη του οποίου υπήρχαν μεγάλα ανοίγματα για να τοποθετούνται οι ζωγραφισμένοι πίνακες που αποτελούσαν τα σκηνικά. 

Η λατρεία στο Ασκληπιείο και η λειτουργία του θεάτρου συνεχίστηκαν ακόμη και μετά την επίσημη απαγόρευση της αρχαίας θρησκείας από τον Μέγα Θεοδόσιο, το 426 μ.Χ. 

Ο χώρος εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 522 και του 551 μ.Χ. Στη διάρκεια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας έγιναν πολλές λεηλασίες. 

Το 1881 η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία ξεκίνησε ανασκαφές. Το σκηνικό οικοδόμημα είχε καταστραφεί, αλλά το κοίλο βρέθηκε σε καλή κατάσταση. Ακολούθησαν πολλά χρόνια εργασιών. 

Στις αρχές του 20ου αι. ξεκίνησε στην Ελλάδα το ρεύμα αναβίωσης του αρχαίου δράματος (Δελφικές γιορτές με διοργάνωση του ζεύγους Σικελιανού) και ιδρύθηκε το Εθνικό θέατρο. Αμεση προτεραιότητα δόθηκε στην πολιτιστική και οικονομική αξιοποίηση των αρχαίων θεάτρων, μεταξύ των οποίων και της Επιδαύρου. 

Το θέατρο πήρε τη σημερινή μορφή του με διαδοχικές αναστηλωτικές επεμβάσεις από τον ανασκαφέα Π. Καββαδία, τον Α.Ορλάνδο (1954-63) και, από το 1988, την Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου του ΥΠ.ΠΟ. 

Διαβάστε για τις παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου. 

Ήξερες ότι

Όπως χαρακτηριστικά λέγεται, η ακουστική του θεάτρου της Επιδαύρου είναι τόσο άψογη, ώστε οι θεατές που κάθονται στα επάνω διαζώματα ακούν μέχρι και τον ψίθυρο των ηθοποιών που βρίσκονται στη σκηνή και στην ορχήστρα. 

Δείτε επίσης πληροφορίες για το Αρχαιολογικό Μουσείο Επιδαύρου. 
*Πηγή των κειμένων: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.

Οι παραστάσεις στο θέατρο της Επιδαύρου

Από τη δεκαετία του 1935, που παρουσιάστηκε η πρώτη επίσημη εκδήλωση, μέχρι σήμερα οι παραστάσεις που έχουν ανέβει στο θέατρο της Επιδαύρου έχουν συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας. Το καλοκαιρινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Επιδαύρου συνεχίζει να προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο.  

Θα χρειαζόμασταν χιλιάδες λέξεις για να αφηγηθούμε τη νεότερη καλλιτεχνική ιστορία του θεάτρου της Επιδαύρου. Ξεδίπλωσε τις πτυχές της στον μοναδικό αυτό χώρο με κορυφαίες παραστάσεις αρχαίου δράματος, συναυλίες συμφωνικής μουσικής, παραγωγές όπερας και χορού κ.α. Φέρουν την υπογραφή πολύ σημαντικών Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.  

Ανεξίτηλες στην πολιτιστική ιστορία του θεάτρου της Επιδαύρου παραμένουν δύο από τις πρώτες παραστάσεις: Η Νόρμα του Μπελίνι (1960) της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, και η Μήδεια του Κερουμπίνι (1961) σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή με σκηνικά-κουστούμια του Γιάννη Τσαρούχη. Kαι οι δύο είχαν ως πρωταγωνίστρια τη διάσημη Ελληνίδα υψίφωνο Μαρία Κάλλας. 

Λίγα χρόνια πριν, το 1935, στο θέατρο Επιδαύρου είχε παρουσιαστεί η πρώτη επίσημη εκδήλωση με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μητρόπουλου. Το 1938 ο Δημήτρης Ροντήρης ανέβασε την πρώτη παράσταση μετά την αρχαιότητα: Ήταν η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού και παίχτηκε χωρίς σκηνικά, κοστούμια, ή φώτα. Τα ΜΜΕ της εποχής την χαρακτήρισαν ως «ιερό προσκύνημα».
Το καλοκαίρι του 1955 καθιερώθηκε το «Φεστιβάλ Επιδαύρου» και συνέπεσε με την επίσημη έναρξη του Φεστιβάλ Αθηνών. Στη συνέχεια οι δύο θεσμοί συνενώθηκαν. 

Το 1957 το θέατρο υποδέχτηκε για πρώτη φορά Αριστοφανική κωμωδία.

Έως το 1975 οι παραστάσεις αποτελούσαν αποκλειστικά παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου. Στη συνέχεια και μέχρι τις μέρες μας, το θέατρο φιλοξενεί παραστάσεις και άλλων θεατρικών οργανισμών από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Ανεβάζουν σαιξπηρικά έργα, αρχαίες τραγωδίες, όπερα, μπαλέτο κ.α.

Μεταξύ των ηθοποιών, σκηνοθετών, σκηνογράφων και μουσικών που διέπρεψαν στην Επίδαυρο ήταν:
>Το ζεύγος Αλέξη Μινωτή και Κατίνας Παξινού, η Ελένη Παπαδάκη, η Άννα Συνοδινού, ο Μάνος Κατράκης, η Ειρήνη Παππά, ο Αλέξης Σολωμός ο Κάρολος Κουν, ο Νίκος Κούρκουλος, ο Σπύρος Ευαγγελάτος, ο Γιάννης Τσαρούχης, η Μελίνα Μερκούρη, ο Ανδρέας Βουτσινάς, ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος, η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, η Καρυοφιλλιά Καραμπέτη, ο Γιάννης Χουβαρδάς και άλλοι.

>Παραστάσεις στην Επίδαυρο έχει σκηνοθετήσει ο σερ Πήτερ Χολ από το 1982 και μετά. >Ξένοι καλλιτέχνες που έχουν εμφανιστεί στην Επίδαυρο, είναι μεταξύ άλλων, ο Ζεράρ Ντεπερτιέ, η Ιζαμπέλα Ροσελίνι, ο Χοσέ Καρέρας, η Μονσεράτ Καμπαγέ, ο Μορίς Μπεζάρ και άλλοι.

Ήξερες ότι:

Οι θεατές και οι κριτικοί δεν συμφωνούσαν πάντα με τις πρωτοποριακές παραστάσεις που παρουσιάζονταν στην Επίδαυρο. Δεν δίσταζαν να αποδοκιμάζουν τους συντελεστές -κάτι που συνεχίζεται ως σήμερα. Το πρώτο γιουχάισμα καταγράφηκε το 1959 στους Όρνιθες που σκηνοθέτησε ο Κάρολος Κουν.

Τοποθεσία

Βρείτε τον προορισμό στον παρακάτω διαδραστικό χάρτη.