Παλαιά και Νέα Μονή Φιλοσόφου

Το συγκρότημα είναι από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα και μοναστικά μνημεία της Πελοποννήσου. Κτίστηκαν σε ένα από τα πλέον δύσβατα και επιβλητικά σημεία του φαραγγιού του Λούσιου. Η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου είναι ένα εντυπωσιακό μνημείο. Συνδέθηκε με την προσωπικότητα του Ι. Λαμπαρδόπουλου, που πήρε το προσωνύμιο «φιλόσοφος», και έγινε λαμπρό πνευματικό κέντρο. Λέγεται, μάλιστα, ότι εκεί λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό.

Φωτογραφίες

+ 5

Η μονή Φιλοσόφου είναι κτισμένη στη Μονόπορη, σε ένα από τα πλέον δύσβατα και επιβλητικά σημεία του φαραγγιού του Λούσιου. Αποτελείται από δύο διακριτά συγκροτήματα: Την Παλαιά (κάτω) μονή και τη Νέα (επάνω) μονή, οι οποίες ενώνονται με μονοπάτι. Το συγκρότημα είναι ένα από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα της Πελοποννήσου. 

Η ιστορία ξεκινάει από την Παλαιά μονή, που ιδρύθηκε την περίοδο 963-967 όταν αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς. Έχει συνδεθεί με έναν από τους πιο έμπιστους, σημαντικούς και μορφωμένους αξιωματούχους του, τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, με καταγωγή από τη Δημητσάνα. Είχε τη προσωνυμία «Φιλόσοφος» -πιθανώς γιατί κατείχε τίτλο Πανεπιστημιακού καθηγητή της εποχής. Μετά το τέλος της θητείας του ο Λαμπαρδόπουλος φαίνεται πως αποφάσισε να αποσυρθεί από τα εγκόσμια για να μονάσει, αλλά και να βοηθήσει στη μόρφωση των ανθρώπων του τόπου του. Έτσι ίδρυσε τη μονή Φιλοσόφου και την ιερατική σχολή της

Παρότι ως το 1624 ελάχιστες πηγές υπάρχουν, φαίνεται ότι το μοναστήρι άκμασε και έγινε λαμπρό πνευματικό κέντρο στην Πελοπόννησο. Διατηρούσε βιβλιοθήκη με σημαντικά χειρόγραφα του 12ου αι., κάποια από τα οποία διασώθηκαν και φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αθήνας. Από τη σπουδαία ιερατική σχολή του μοναστηριού αποφοίτησε πλήθος ιεραρχών και λογίων. Τη μεγάλη προσφορά της, μάλιστα, αναγνωρίζει η λαϊκή παράδοση, αφού η μονή Φιλοσόφου χαρακτηρίζεται ως Κρυφό Σχολειό, που λειτούργησε πιθανότατα σε χώρο του Καθολικού. Σ’ αυτό μάθαιναν γράμματα τα παιδιά των χριστιανών της περιοχής, οι οποίοι έβρισκαν καταφύγιο από τις τουρκικές επιδρομές στα ασκηταριά που ήταν διάσπαρτα στο φαράγγι του Λούσιου. 

Σύμφωνα με τους μελετητές, η κορύφωση της ακμής της Παλαιάς μονής Φιλοσόφου υπήρξε τον 17ο αι., όταν είχε στην κατοχή της μεγάλη περιουσία, ακίνητα, χωράφια κ.α. Στα τέλη του αιώνα όμως εμφανίστηκαν  διάφορα προβλήματα που οφείλονταν πιθανόν στην έλλειψη χώρου και το δυσπρόσιτο σημείο όπου είχε κτιστεί. Οι μοναχοί αποφάσισαν να ιδρύσουν μια νέα, λίγο βορειότερα. 
Το καθολικό της ιδρύθηκε το 1691 και το 1693 κοσμήθηκε με εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες. Η καινούργια μονή συνέχισε να προσφέρει μεγάλο πνευματικό έργο στη περιοχή μαζί με τη σχολή, η οποία το 1764 μεταφέρθηκε στη Δημητσάνα. Εκεί λειτούργησε ως Ελληνική Σχολή Δημητσάνας.
Μετά από διάφορες περιπέτειες, η ερήμωση ήρθε το 1834. Το 1922 έγινε με Βασιλικό Διάταγμα μετόχι της μονής Τιμίου Πρόδρομου. Χάρη στην Διεύθυνση Αναστηλώσεως Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού η Νέα Μονή Φιλοσόφου ανακαινίστηκε και αποκαταστάθηκε. Το τριώροφο κτίριο του ξενώνα, το οποίο ονομάζεται και πύργος, κτίστηκε το 1700. Στο καθολικό εντυπωσιάζει το λεπτεπίλεπτο ξυλόγλυπτο τέμπλο με δεσποτικές εικόνες εξαιρετικής τέχνης. 

Από τη Νέα θα κατέβετε προς την Παλαιά μονή απολαμβάνοντας το τοπίο της χαράδρας του Λούσιου. Παρότι ερειπωμένο, το φρουριακής μορφής μνημείο παραμένει εντυπωσιακό και μοιάζει ένα με τους θεόρατους βράχους. Το κοίλωμα του βράχου όπου κτίστηκε έχει μήκος 128 μ. αλλά το πλάτος ποικίλλει από 8 μέτρα ως 50 πόντους. Στα αμυντικά τείχη υπήρχαν θυρίδες, ανοίγματα και σκαλοπάτια. Στήριζαν ως αντηρίδες τα κτίσματα και έκαναν το μοναστήρι σχεδόν απόρθητο. Τα κελιά και τα βοηθητικά κτίσματα ήταν διώροφα, αλλά σήμερα είναι ερειπωμένα. Διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση το καθολικό του 10ου αι., σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με οκταγωνικό τρούλο, άλλοτε κατάγραφος με αγιογραφίες. Είναι αφιερωμένος στη Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο τρούλος και μέρη της τοιχοποιίας έχουν καλαίσθητο κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Δίπλα βρίσκεται τα οστεοφυλάκιο. 

Τηλ.: 27950 81447.

Τοποθεσία

Βρείτε τον προορισμό στον παρακάτω διαδραστικό χάρτη.